Sint-Janskerk

De blikvanger aan de westzijde van het Vrijthof is de ‘rode’ toren. Het is de ranke gotische klokkentoren van de Sint-Janskerk. De toren werd in 1984 naar historisch voorbeeld rood geschilderd.

Omstreeks 1200 werd een kerk gewijd aan Sint Johannes de doper – Sint Jan – vlak naast de kapittelkerk van Sint Servaas. De twee kerken vormen een ensemble van ‘tweelingkerken’; dat is uniek in Nederland. De huidige kerk van Sint Jan is gebouwd in het begin van de veertiende eeuw in de vorm van een driebeukige basilica. De kerk is opgetrokken in mergelsteen op een basement van Naamse hardsteen en kolenzandsteen. Het koor werd pas aan het eind van die eeuw voltooid; dat kun je aan het exterieur goed zien, want het koor met zijn hoge spitboogvensters is veel hoger dan het middenschip. Aanvankelijk werd de kerk gebruikt als doopkapel, maar later werd ze tot parochiekerk naast de pelgrimskerk van Sint Servaas. Sinds 2 september 1633 – na de verovering van de stad in 1632 door Frederik Hendrik – is de kerk in gebruik door de Nederlands Hervormde Gemeente en thans door de Protestantse Gemeente Maas Heuvelland. In 1633 is alles wat aan het katholicisme herinnerde, verwijderd en werden de inmiddels bij de laatste restauratie in de jaren 1980 herontdekte schilderingen wit gekalkt.

In het interieur is er een oceaan van licht door de ranke hoge spitsboogventers in het koor, dat twaalf kraagstenen telt waarop de twaalf apostelen zijn voorgesteld. De preekstoel is gemaakt door Coenraad Pierkens en dateert uit 1780, net als het imposante Binvignat orgel. De vloer telt vele oude grafstenen – de oudste dateert uit 1354 – en altaarstenen.

De slanke 79 meter hoge toren is de eyecatcher van het gebouw. Ze dateert uit 1450 en is rijk versierd naar voorbeeld van de Domtoren in Utrecht. De toren was van oudsher rood geschilderd, zoals gebruikelijk in de middeleeuwen, maar door de regen was de rode kleurstof uit de poreuze mergelsteen gespoeld. Maastrichtenaren kenden de toren niet anders dan in zijn grauw grijze gedaante tot 1984, toen de toren opnieuw rood werd geschilderd. Die metamorfose heeft heel wat discussiestof doen opwaaien in de stad. Vanaf de toren heeft men een fraai uitzicht over de stad. De toren rust op een hardstenen basement en bestaat uit twee geledingen van mergel en wordt bekroond door een achthoekige lantaarn. De mergelstenen kroon en de spits zijn er pas in 1877 op geplaatst door Pierre Cuypers.

Terug naar overzicht